Doğal ve zararsız olduğu düşünülse de, gıda takviyeleri sağlık açısından risksiz değildir. Gerekçesiz veya yanlış dozda alındıklarında yarardan çok zarar verebilirler. Takviye alırken kaçınılması gereken yaygın hatalar hakkında okumaya devam edin.
Besinler en iyi besin kaynağıdır, ancak bunları en uygun miktarlarda sağlayamadığı zamanlar da vardır. Çeşitli ve besleyici bir diyetiniz olmadığında, takviyeler temel besin ihtiyaçlarınızı tamamlayabilir.
Vitamin ve minerallerden bitkisel preparatlara kadar, besin takviyesi endüstrisi son yıllarda benzeri görülmemiş bir büyüme gösterdi. Ancak bunlar ne kadar gerekli ve almanın riskleri nelerdir?
Gereksiz takviyeler almak
Birçok kişi bir doktora veya beslenme uzmanına danışmadan ve vücutta gerçekten bir eksiklik olup olmadığını analiz etmeden besin takviyeleri almaktadır. Bu durum, takviyelerin gereksiz yere veya çok yüksek dozda alınmasına yol açabilir ve bu da bazen tehlikeli olabilir.
“Birçok insan “enerji için” B12 vitamini takviyesi alır, ancak B12 takviyesi sadece kan testleriniz B12 eksikliği gösteriyorsa size yardımcı olacaktır. Neyse ki B12 suda çözünen bir vitamindir, bu da fazlasının idrarla vücuttan atılacağı anlamına gelir. Dolayısıyla gereksiz B12 takviyesi sizin için gereksiz bir masraf olacaktır”. (Sağlık Bakanlığı)
Fazla alındığında tüm vitaminler vücuttan atılamaz. Örneğin, D vitamini suda çözünmez ve özellikle yüksek dozlarda yersiz takviye, tehlikeli derecede yüksek seviyelere yol açabilir. 2022’de yayınlanan bir vaka çalışması BMJ: Vaka Raporları bir adamın çok yüksek dozda D vitamini takviyesi aldıktan sonra çok şiddetli semptomlarla (sürekli kusma, ishal ve aşırı susuzluk dahil) sekiz gün boyunca hastanede kaldığını göstermiştir.
Beslenme Uzmanları, kendinize şu soruları sorarak neden takviye almak istediğinizi belirlemenizi öneriyor:
- Bu takviyeyi almak için net ve doğrulanmış bir nedenim var mı?
- Bu takviye doktorum tarafından önerildi mi veya doğrulandı mı?
- D vitamini veya demir gibi belirli bir besin maddesini bir eksiklik için alıyorsanız: Bu takviyenin onları nasıl etkilediğini görmek için kan seviyelerimi tekrar kontrol ettim mi?
Yanlış doz almak
Takviye alırken kaçınılması gereken yaygın hatalar listesinde yanlış doz almak vardır. Örneğin, 10 lif tableti almak 4 gram lif sağlar. Ancak aynı miktarı bir çorba kaşığı chia tohumu yiyerek de alabilirsiniz. Ayrıca az miktarda kalsiyum ve omega-3 sağlama avantajına da sahiptirler.
“Pek çok insan aldığı dozun ya da bu dozun mantıklı olup olmadığının farkında olmadan takviye tüketiyor. Bazen gülünç derecede düşük, bazen de endişe verici derecede yüksek. Belirli bir takviyenin faydalı olabileceğinden emin olduğunuzda, sizin için doğru doz hakkında doktorunuzla konuşun”.
Yanlış formu almak
Aynı besin maddesi farklı formlarda bulunabilir ve bunun en iyi örneği magnezyumdur. Bir gıda takviyesi olarak çeşitli formlarda satılmaktadır: magnezyum sitrat, magnezyum glisinat, magnezyum oksit, magnezyum sülfat, magnezyum klorür vb.
Magnezyum glisinat rahatlama ve uyku için faydalı olabilir. Buna karşılık, magnezyum oksit ve magnezyum sitrat müshil olarak işlev görür. Bu nedenle, istediğiniz sonuçları almak için doğru takviye şeklini seçtiğinizden emin olun.
Takviyelerin vücut tarafından emilimi ve yan etkileri de alındıkları forma göre farklılık gösterir.
“Örneğin, demir takviyelerinin gastrointestinal rahatsızlığa neden olduğu bilinmektedir, ancak bazı çalışmalar, demir bisglisinat gibi bazı demir formlarının, demir sülfat gibi diğerlerine göre bulantı ve kabızlığa neden olma olasılığının daha düşük olduğunu göstermektedir”
İlaçlarla etkileşime giren takviyeler almak
Birçok besin takviyesi, yanlarında aldığınız tedavilerle etkileşime girebilir ve bu belki de takviye alırken yapabileceğiniz en ciddi hatadır.
İşte bazı etkileşim örnekleri:
- Berberinin diyabet ve tansiyon ilaçlarıyla birlikte alınması tehlikeli derecede düşük kan şekeri ve tansiyon seviyelerine yol açabilir;
- Kalsiyum ve demir, tiroid hastalığını tedavi etmek için kullanılan bir ilaç olan levotiroksinin emilimini etkileyebilir;
- St John’s wort statinler, antidepresanlar ve oral kontraseptifler gibi yaygın olarak reçete edilen bazı ilaçların etkinliğini azaltabilir.
Herhangi bir tedavi görüyorsanız, bu tür tehlikeli etkileşimleri önlemek için diyet takviyeleri almadan önce doktorunuzla konuşun.
Bir besinin birden fazla kaynaktan alınması
Çok sık yapılan bir başka hata da aynı besini farkında olmadan birden fazla takviyeden almaktır. Bu, birden fazla türde takviye aldığınızda meydana gelebilir. Beslenme uzmanları, “Örneğin, biotin içeren bir saç, cilt ve tırnak takviyesinin yanı sıra düşük enerjili bir B vitamini kompleksi ve aynı zamanda bir doğum öncesi takviyesi alırsanız, aynı B vitaminlerini üç farklı kaynaktan almış olursunuz” uyarısında bulunuyor.
Bu yaygın hatalardan kaçınmak için, net bir gerekçe olmadan ve bir doktor veya beslenme uzmanının tavsiyesi olmadan takviye almayın. Kendi kendine ilaç tedavisi, uygun olmayan dozların alınmasına veya diğer ilaçlarla tehlikeli etkileşimlere yol açabilir. İlgili riskleri en aza indirmenin ve gıda takviyelerinin faydalı etkilerinden yararlanmanın tek yolu budur.
Bu makalede sunulan bilgiler tıbbi tavsiye yerine geçmez. Teşhis ve tedavi için doktorunuzun tavsiyesine başvurun.